درمان گیاهی پروستات

توجه: این مقاله حاوی هیچ تجویز پزشکی نیست. مطالعاتی که در این مقاله مورد استناد قرار گرفته است، نمی‌تواند به منزله اثبات قطعی مسأله مورد نظر باشد و باید در چهارچوب متدولوژی تحقیقات پزشکی بررسی شوند.

• نگرانی همیشگی برای دسترسی به دستشویی.
• تکرر ادرار.
• خیس شدن لباس زیر بعد از دستشویی رفتن.
• استرس ناشی از اخبار مرتبط با افزایش سرطان پروستات.

این‌ها بخشی از دغدغه مردان بالای 40 سال است. التهاب و بزرگی پروستات، یکی از بیماری‌های شایع در میان مردان سن‌بالا است. بیماری پروستات هر چند شاید در دسته بیماری‌های خطرناک قرار نگیرد، اما به شدت روی کیفیت زندگی اثر می‌گذارد. درصد بالایی از مردان در طول زندگی خود به طریقی ممکن است درگیر مشکلات پروستات شوند. امروزه روش­‌های زیادی برای درمان بیماری‌های پروستات وجود دارد. درمان گیاهی پروستات یکی از روش‌های رایج و البته بی‌عارضه می‌باشد که در سال‌های گذشته مورد استقبال قسمتی از جامعه بوده است.

در این مقاله ابتدا کمی در مورد پروستات صحبت می‌کنیم. بعد از آن اشاره‌ای به بیماری‌های پروستات و روش‌های درمان رایج داریم. در انتها هم برخی از گیاهانی که در درمان پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرند را بررسی می‌کنیم.

فهرست:

• غده پروستات چیست؟
• بیماری‌های پروستات، روش‌های تشخیص
• پروستاتیت یا التهاب پروستات
• هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات
• سرطان پروستات
• درمان گیاهی پروستات

غده پروستات چیست؟

پروستات یک غده‌ کوچک به وزن حدودی 30 گرم می‌باشد که در شکم، جلوی راست روده و بین آلت تناسلی و مثانه قرار دارد. پروستات بخشی از آناتومی جنسی مردانه است که به همراه آلت تناسلی، کیسه بیضه و بیضه‌ها، اندام جنسی مردانه را تشکیل می‌دهد.

غده پروستات عضوی از دستگاه تناسلی مردانه است و به اندازه و شکل یک گردوی کوچک در ابتدای مجرای تناسلی در زیر مثانه قرار گرفته گرفته است. پروستات دو نقش اصلی در بدن مردان دارد. یکی در سیستم تولید مثل و دیگری در فرآیند دفع ادرار.

غده پروستات در طول دوران نوزادی و کودکی کوچک است. اولین جهش رشدی پروستات همزمان با بلوغ و تحت تأثیر هورمون تستسترون صورت می‌گیرید و در حدود سن 20 سالگی به یک اندازه ثابت در حدود 30 گرم می‌رسد و معمولاً تا سن 40 تا 50 سالگی ثابت می‌باشد.

پروستات دو نقش اصلی در بدن مردان دارد. یکی در سیستم تولید مثل و دیگری در فرآیند دفع ادرار:

• نقش پروستات در رابطه جنسی: پروستات در زمان انزال، مایع شیری رنگ و رقیق با خاصیت قلیایی تولید کرده که به مایع منی در مجاری ادراری اضافه می‌شود و به خاصیت باروری آن اضافه می‌کند. همچنین با انقباض خود به سرعت خروج منی در هنگام انزال کمک می‌کند و با بستن مجرای خروجی مثانه، مانع خروج همزمان ادرار و منی می‌شود.
• نقش پروستات در فرآیند دفع ادرار: پروستات مجاری ادراری (پیشاب‌راه) را در فاصله مثانه تا آلت تناسلی در برگرفته و با انقباض خود جریان خروج ادرار را کنترل می‌کند.

پس پروستات نقش حیاتی در بدن دارد و هر گونه اخلال در کارکرد آن، روی سلامت جسمی و جنسی مردان اثر مستقیم دارد.

بیماری‌های پروستات، روش‌های تشخیص

با بالا رفتن سن در مردان و به خصوص بعد از 40 سالگی مشکل مرتبط با پروستات نیز کم‌کم شروع می‌شود. برخی از نشانه‌هایی که می‌تواند نشان از وجود بیماری پروستات باشد عبارتند از:

• سوزش و سختی در دفع ادرار
• جریان ضعیف و منقطع ادرار
• انزال دردناک در حین رابطه جنسی
• بی اختیاری ادرار
• تکرر ادرار
• عدم تخلیه کامل مثانه
• احساس نیاز مداوم به تخلیه ادرار

این نشانه‌ها حاکی از وجود یک مشکل در غده پروستات و یا دستگاه ادراری تحتانی (شامل مثانه و پیشاب‌راه) است و تشخیص دقیق آن نیازمند معاینه پزشک می‌باشد.

البته گاهاً بیماری پروستات ممکن است هیچ نشانه‌ای به خصوص در مراحل ابتدایی خود نداشته باشد. معمولاً تشخیص بیماری‌ پروستات به روش‌های زیر صورت می‌گیرد:

معاینه پروستات به روش‌های مختلفی انجام می‌گیرد. برای تشخصی بزرگی پروستات معمولاً به روش دیجیتال (انگشتی)، پزشک سطح پروستات را لمس کرده و در صروت تشخیص ضایعه‌ای در پروستات، ممکن است آزمایش‌های تکمیلی را تجویز نماید.

روش‌های تشخیص بیماری پروستات

• معاینه رکتوم با انگشت (DRE): این روش به روش معاینه دیجیتال (انگشتی) رکتوم هم مشهور است. در این روش پزشک از طریق سوراخ مقعد، پروستات را لمس کرده تا از وجود هر گونه عارضه یا سفتی در آن مطمئن شود.

• آزمایش PSA: این آزمایش سطح آنتی‌ژن اختصاصی پروستات یا PSA را در خون اندازه‌گیری می‌کند.  میزان پروتئین PSA به صورت طبیعی با افزایش سن بالا می‌رود. این آزمایش بیشتر برای افراد بالای 40 سال توصیه می‌شود. در افراد 40 تا 50 سال میزان PSA موجود در خون می‌بایست کم‌تر از 2.2 نانوگرم در هر میلی‌لیتر خون باشد. افزایش سطح این آنتی‌ژن می‌تواند نشان‌ دهنده عفونت یا سرطان پروستات باشد.

• سونوگرافی رکتال: در این روش پروب سونوگرافی از طریق مقعد وارد بدن شده و از پروستات تصویربرداری می‌کند. 

• بیوپسی پروستات: نمونه‌برداری (biopsy) پروستات هنگامی انجام می‌شود که معاینات اولیه نشانه‌هایی از سرطان پروستات داشته باشند. در این روش یک سوزن نمونه برداری از ناحیه بین مقعد و بیضه وارد بدن شده و از پروستات تکه‌برداری می‌کند و با آزمایش روی آن نتیجه قطعی وجود یا عدم وجود سرطان پروستات مشخص می‌شود.

عارضه‌های مرتبط با پروستات، به صورت کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:

پروستاتیت یا التهاب پروستات

پروستاتیت (prostatitis) به معنی التهاب پروستات است که باعث عفونت و ورم پروستات می‌شود این بیماری بیشتر منشأ باکتریایی داشته و د علائمی نظیر تب و لزر، درد شدید در ناحیه آلت تناسلی و بیضه، سوزش ادرار و … دارد. پروستاتیت بر خلاف دیگر عارضه‌های پروستات مخصوص افراد سن‌بالا نیست و ممکن است در افراد بین 20 تا 40 سال هم روی دهد.

التهاب پروستات زمانی رخ می‌دهد که به هر نحوی پروستات عفونت یا ورم کند. معمولاً از طریق ورود باکتری و بیماری‌های مقاربتی از راه مجرای ادراری صورت می‌گیرد اما می‌تواند به دلیل سندرم درد مزمن لگن، یکی از شایع‌ترین علل وقوع پروستاتیت، نیز اتفاق بیافتد. پروستاتیت می‌تواند عارضه‌های جنسی نظیر انزال دردناک، اختلال نعوظ و یا درد لگن بعد از رابطه جنسی را به همراه داشته باشد.

 پروستاتیت ممکن است دوگونه باشد:

1. پروستاتیت حاد: این پروستاتیت بیشتر توسط سویه‌های رایج باکتری ایجاد می‌شود. منشأ آن می‌تواند برگشت ادرار، رابطه جنسی پرخطر و … باشد. این عفونت می‌تواند از سایر قسمت‎های دستگاه ادراری یا تناسلی به پروستات منتقل شود که همره با علائم و درد شدید است. درمان این نوع بیماری معمولاً با آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود و دوره درمان آن ممکن است از 4 تا 6 هفته طول بکشد.
   
2. پروستاتیت مزمن: نوع مزمن پروستاتیت همان علت عفونت حاد باکتریایی را دارد. این حالت هنگامی ایجاد می‌شود که علائم پروستایتت بیشتر از 3 ماه ماندگار باشد. علت این نوع عفونت، ماندگاری باکتری‌ها در پروستات است. یعنی پروستات حاد به درستی درمان نشده است.

علاوه بر این دو نمونه، پروستاتیت می‌تواند به علت سندروم درد مزمن لگن نیز ایجاد شود که منشأ آن هنوز به درستی مشخص نیست.

هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات

هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) به بزرگ شدن غیرسرطانی پروستات اطلاق می‌شود که شایع‌ترین عارضه پروستات به خصوص در مردان بالای 50 سال است و 70 درصد مردان بالای 60 سال ممکن است درجه‌ای از این عارضه را تجربه کنند.

پروستات معمولاً بعد از 40 سالگی شروع به بزرگ شدن می‌کند. علت دقیق این مسئله مشخص نیست و می‌تواند به عواملی نظیر ژنتیک، دیابت و رژیم غذایی مرتبط باشد.

بزرگی پروستات ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد. در صورتی که علائم آن آزاردهنده نباشد ممکن است با تشخیص پزشک بیمار بتواند به همان طریق به زندگی معمولی ادامه دهد. آنتاگونیست‌های آلفا-آدرنرژیگ از جمله داروهای رایج در درمان بزرگی پروستات است. در کنار این داروها، قرص‌های گیاهی حاوی عصاره تخم کدو و میوه نخل اره‌ای هم از جمله مواردی است که اثرات خوبی روی این عارضه دارد.

سرطان پروستات

سرطان پروستات هنگامی ایجاد می‌شود که بزرگی پروستات ناشی از رشد سلول‌های سرطانی باشد. علت دقیق سرطان پروستات مشخص نیست و می‌تواند ناشی از ژنتیک باشد.

سرطان پروستات، شایع‌ترین سرطان در میان مردان بعد از سرطان پوست است. این سرطان در سن زیر 50 سال نادر است، اما احتمال آن با افزیش سن بالا می‌رود.

روش‌های زیادی برای درمان بیماری پروستات وجود دارد که بسته به شدت و میزان پیشرفت بیماری به کار می‌روند. از جلمه جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، هورمون‌درمانی.

طبیعتاً روش‌­های درمانی مرتبط با هر کدام از موارد فوق‌ متفاوت است. استفاده از دارو و آنتی‌بیوتیک، پرتودرمانی، هورمون‌درمانی، شیمی‌درمانی، استفاده از داروهای گیاهی و … از جمله روش‌هایی است که در سال‌های اخیر برای درمان بیماری‌های مرتبط به پروستات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

طبیعی است که هر کدام از این روش‌ها عوارض خاص خود را دارند. علاوه بر روش‌هایی مانند جراحی و یا پرتودرمانی و شیمی‌درمانی که عوارض آنها مشخص است، روش‌هایی دارویی هم خالی از عارضه نیست و عوارضی مانند کاهش توان جنسی، کاهش قدرت نعوظ و به هم خوردن فشار خون را می‌توانند داشته باشند.

درمان گیاهی پروستات

غده پروستات در گذشته، به شکل امروزی شناخته شده نبود. اولین آناتومی دقیق ثبت شده از پروستات، مروبط به قرن 16 میلادی در اروپا است.

اولین تصویر نسبتاً دقیق ثبت شده از آناتومی پروستات توسط آندریاس وسالیوس که مربوط به 1538 میلادی است. آندریاس وسالیوس، پزشک و کالبدشناس قرن ۱۶ میلادی و مؤلف کتابهایی مانند آناتومی بدن و ساختار بدن انسان بوده‌است. وسالیوس اغلب به عنوان بنیانگذار کالبدشناسی مدرن شناخته می‌شود.

در طب سنتی ایران، به صراحت به غده‌ای ماننده پروستات اشاره نشده است. اما برای عارضه‌های آن از جمله تکرر، سوزش و احتباس ادرار درمان‌های مختلفی مطرح شده است. حکمای طب سنتی، این عوارض را ناشی از سردی مثانه و عدم تخلیه به موقع ادرار می‌دانستند.

در ویدئوی زیر حکیم خیراندیش در این زمینه توضیحاتی را ارائه می‌دهد.

در ادامه به برخی از فرآورده‌های طبیعی که در درمان گیاهی پروستات از دیدگاه طب سنتی مفید هستند، اشاره می‌کنیم:

آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی

رایج‌ترین درمان گیاهی پروستات، آنتی‌بیوتیک‌های طبیعتی هستند است. بابونه، یکی از شناخته‌شده‌ترین آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی است. در طب سنتی ایران، بابونه برای درد، درمان سرماخوردگی، و رفع عفونت‌های داخلی به خصوص زخم دستگاه گوارش تجویز شده است.

آنتی‌بیوتیک لزوماً یک محصول شیمیایی نیست. در طبیعت آنتی‌بیوتیک‌های فراوانی وجود دارد که علاوه بر اینکه باعث از بین رفتن باکتری‌ها می‌شوند، عارضه‌های آنتی‌بیوتیک‌های شیمیایی را هم ندارند. بابونه یکی از آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی است. ابوعلی سینا، آن را برای رفع زخم معده و عفونت‌های داخلی تجویز کرده است.

آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی ممکن است به شکل عرقیات ترکیبی نیز تولید شوند.

سقزخام، شیره درخت بنه است. سقز هم یکی از آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی است که در گذشته برای درمان عفونت‌ها و زخم‌ها به کار رفته است. اگر می‌خواهید بدانید:

• سقزخام چیست و چگونه برداشت می‌شود.
• در طب سنتی برای چه چیزهایی تجویز شده است.
• مطالعات جدید، چه خواصی از سقزخام را تأیید نموده است.

این مقاله را در مورد سقزخام بخوانید.

سقّز خام، شیره درخت بنه است. اطبای قدیم، سقز را برای بیماری‌های زیادی تجویز کرده‌اند. ابوعلی سینا، برای درمان زخم معده و بیماری‌های گوارشی مصرف سقز را توصیه کرده است. سقز قابض است و فضولات بلغمی و عفونت را دفع و خشک می‌کند.

اطبای قدیم سقز را برای بیماری‌های زیادی تجویز کرده‌اند. بوعلی سینا برای زخم معده و بیماری‎‌های گوارشی آن را تجویز کرده است. همچنین آن را روی زخم مرهم کرده‌اند تا عفونت آن را استخراج کند. سقز قابض است و فضولات بلغمی و عفونت را دفع می‌کند.

شرکت شفای کردستان مصرف همزمان عرق سه‌گیاه (یک آنتی‌بیوتیک طبیعی ساخته شده از بابونه) و سقزخام را برای رفع عفونت پروستات مؤثر می‌داند و بنا به ادعای این شرکت، این نسخه بسیاری از عفونت‌های مجاری ادرار از جمله عفونت مثانه و پروستات را رفع می‌کند.

روغن تخم‌کدو

کدو با نام علمی Cucurbita یک سرده از میوه‌های علفی است که گونه‌های بسیار دارد از جمله کدو تنبل، حلوایی، مسمایی، خیاری. کدو در فرهنگ غذایی بسیاری از کشورها جایگاه ویژه‌ای دارد و با آن انوع دسرها و خورشت‌ها درست می‌شود.

کدوی تخمه‌کاغذی با نام علمی Cucurbita pepo یکی از انوع کدو است که بیشتر به دلیل خواص درمانی‌اش شهرت دارد. کدوی تخمه‌کاغذی به شکل‌ها و رنگ‌های مختلفی وجود دارد. پوست تخمه این نوع کدو بسیار نازک است و مزه خوبی دارد. میزان روغن‌دهی تخمه‌ی این کدو بالا است و حدود 35 تا 40 درصد روغن دارد.

روغن تخم کدو، علاوه بر این‌که یک روغن مغذی و سرشار از اسیدهای چرب است، به خاطر خواص درمانی آن به خصوص در رفع اختلالات مجاری ادراری و پروستات مشهور است.مطالعات زیادی در مورد تأثیر روغن تخم کدو در رفع بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) صورت گرفته که تأثیر مثبت آن در درمان این بیماری را نشان می‌دهد.

در یک کارآزمایی بالینی بر روی 80 بیمار مراجعه کننده به درمانگاه ارولوژی بیمارستان شهید بهشتی همدان، اثربخشی روغن تخم کدو در مقایسه با کپسول تامسولوسین به مدت 3 ماه مورد ارزیابی قرار گرفته است. کپسول تامسولوسین یکی از داروهایی است که برای درمان بزرگی پروستات تجویز شده و ممکن است عوارضی مانند بی‌خوابی، کاهش میل جنسی و اختلال نعوظ داشته باشد.

نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که مصرف روغن تخم کدو می‌تواند به عنوان داروی جایگزین، با اثربخشی برابر و عوارض کمتر، در درمان BPH استفاده شود. تحقیقات خارجی مشابهی هم وجود دارد که نتیجه آنها تأیید اثربخشی روغن تخم کدو در درمان این بیماری می‌باشد. که به طور مثال می‌توانید این مقاله را که مقایسه اثربخشی روغن تخم‌کدو و تامسولوسین بر روی مردان کره‌ای است، مشاهده کنید.

گزنه

گزنه یکی دیگر از گیاهانی است که در درمان پروستایت و بزرگی پروستات به کار می‌رود. حکمای طب سنتی، گزنه را برای بیماری‌های زیادی تجویز کرده‌اند. کاهش قندخون، درمان زخم‌ها و ورم‌ها با ضماد برگ گزنه از جمله این موارد بوده است.

گزنه (Nettle) گیاهی علفی و چندساله است که به صورت خودرو و بیشتر در نقاط مرطوب و کنار آب رشد می‌کند. به دلیل وجود اسیدفرمیک در پرز‌های آن، تماس با آن موجب خارش پوست می‌شود. گزنه خواص زیادی دارد. ضدالتهاب قوی است و در گذشته آن را بر روی زخم‌های خونی، ورم، زگیل و گزیدگی سگ ضماد کرده‌اند. ابوعلی سینا برای کاهش قند خون آن را تجویز کرده است.

گزنه خواص ضد میکروبی و ضد التهابی قوی دارد. به همین دلیل است که در درمان بیماری التهاب مفاصل و رماتیسم به کار می‌رود. گزنه به دلیل خواص ضد میکروبی آن می‌تواند در رفع پروستاتیت نقش داشته باشد.همچنین مطالعات انجام شده تأثیر آن را در رفع بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) نشان داده است.

جمع‌بندی

اشاره شد که بیماری پروستات یکی از بیماری‌های شایع به خصوص در مردان میان‌سال به بالا است که به شدت روی کیفیت زندگی اثر‌گذار است. روش‌های درمانی زیادی برای بیماری‌های پروستات وجود دارد. دانش طب سنتی نشان داده است که در این زمینه حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و تحقیقات علمی در چند سال گذشته هم اثرگذاری نسخ مجرب طب سنتی را تأیید نموده است. به خصوص اینکه استفاده از داروهای گیاهی در بیشتر موارد عوارض جانبی‌ای هم ندارد.

قطعاً برای نتیجه‌گیری بهتر است از مصرف خودسرانه دارو پرهیز شده و از روش‌های زیر استفاده کنیم:

1. تجویز پزشک
2. تجویز اطبای طب سنتی
3. استفاده از داروهای گیاهی دارای مجوز مطابق دستورالعمل درج شده روی دارو

در این مقاله ما صرفاً اشاره مختصری به موضوع کردیم. داروهای گیاهی و رژیم‌های غذایی بیشتری برای درمان پروستات هستند که در مقاله‌های بعدی در مورد آنها صحبت خواهد شد.

شما هم اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید یا یکی از دوستان و اطرافیانتان روند درمان این بیماری با نسخ گیاهی را طی کرده است، سپاسگزار خواهیم بود که در قسمت نظرات آن را ثبت کنید.